Dominacja szlachty
w Rzeczypospolitej
1. Na podstawie tekstu źródłowego i wiedzy własnej wykaż związek między cytowanym przywilejem a wzrostem pozycji politycznej szlachty.
Nareszcie przyrzekamy najuroczyściej, że żadnego obywatela osiadłego za popełnioną winę lub przestępstwo nie będziemy więzili, ani więzić i karać dozwolimy, aż gdy o nie sądowo i dowodnie przekonanym, i nam albo staroście naszemu przez sędziego tej ziemi, w którym tenże obywatel zamieszkał, wydanym zostanie: wyjąwszy takiego, który by schwytany był na kradzieży lub jakowym jawnym przestępstwie, jako to podpalaniu, rozmyślnym zabójstwie, porwaniu panien lub niewiast, łupieży i pustoszeniu włości [...].
Wiek V–XV w źródłach, oprac. M. Sobańska-Bondaruk, S.B. Lenard, Warszawa 1997, s. 191
.…………………………………………………………………………………………………..
.…………………………………………………………………………………………………..
.…………………………………………………………………………………………………..
.…………………………………………………………………………………………………..
.…………………………………………………………………………………………………..
2. Wstaw literę „P” przy zdaniach prawdziwych, a „F” – obok wypowiedzeń fałszywych.
Zdanie |
Prawda/Fałsz |
Początkowo na posiedzenia sejmu przybywali posłowie, którzy byli przedstawicielami szlachty. |
|
Do pierwszej połowy XVI w. kompetencje sejmu ograniczały się do wyrażania zgody na wysokość nowych podatków. |
|
Na sejmikach gospodarczych uchwalano wysokości podatków w danym województwie. |
|
Od XVI w. obrady sejmu walnego odbywały się w Warszawie lub w Lublinie. |
|
3. Przyporządkuj podanym władcom wydarzenia, które rozegrały się w trakcie ich panowania.
1 – wojna kokosza
2 – powstanie wojska kwarcianego
3 – próba podjęcia wyprawy do Mołdawii
4 – zarządzenie lustracji królewszczyzn
5 – koronacja vivente rege
6 – początek obrad sejmów egzekucyjnych
Zygmunt I Stary – ………………………….
Zygmunt II August – ………………………….
- Prowadzący: Jarosław Justowicz
Karta pracy
Życie kulturalne
w renesansowej Polsce
1. Podkreśl właściwe zakończenia zdań.
W Polsce humanizm rozwijał się od drugiej połowy XV / XVI w.
Idee humanizmu na ziemiach polskich propagował Kallimach / Wawrzyniec Wspaniały.
Najważniejszym ośrodkiem kultury w XVI w. był Poznań / Kraków.
Artystów polskich wspierały rody magnackie, m.in. Firlejów / Bonerów.
2. Wpisz we właściwe rubryki tabeli numery odpowiadające przedstawicielom polskiego renesansu.
1 Marcin Kromer, 2 Wojciech z Brudzewa, 3 Łukasz Górnicki, 4 Andrzej Frycz Modrzewski,
5 Ludwik Decjusz, 6 Tomasz Kłos, 7 Józef Struś, 8 Marcin Bielski, 9 Stanisław Orzechowski
Nauki ścisłe |
Literatura |
Historiografia |
|
|
|
3. Na podstawie tekstu źródłowego i wiedzy własnej określ, czy poglądy autora przywołanego fragmentu na temat języka polskiego miały odzwierciedlenie w dziełach polskich twórców renesansowych.
Sami też Polacy dla spraw i handlu z Niemcami chętnie się uczą ich języka, ale daleko chętniej łaciny dla obrzędów religijnych, stanu kapłańskiego i pisma, które od dawna tak w listach prywatnych, jako i w publicznych aktach, dyplomatach, nakazach, uniwersałach i wyrokach tak monarszych, jako i sądowniczych, po łacinie się odbywa. [...] nasza bowiem krajowa mowa ani jest tak obfitą jak inne, ani tak łacną do pisma i czytania.
M. Kromer, Polska czyli o położeniu, obyczajach, urzędach i Rzeczypospolitej Królestwa Polskiego, Wilno 1853, s. 35.
…………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………..
4. Przyjrzyj się ilustracji. Następnie wstaw znak „x” w kratki obok trzech elementów architektonicznych charakterystycznych dla stylu renesansowego.
|
zdobienia w postaci rzeźb pełnych ekspresji |
|
wykorzystanie arkad |
|
zastąpienie strzelistych wież kopułami |
|
zwieńczenie górnej części budynku attyką |
|
usytuowanie na planie krzyża |
|
oszczędna forma fasady |
- Prowadzący: Jarosław Justowicz